Миний судалгааны ажлын draft хэсэг буюу ноорог загвар

Нэг судалгааны ажил эхлүүлэх гэж байгаагаа танилцуулахад таатай байна. Яг одоохондоо зөвхөн загвар хэсэг буюу draft нь бэлэн болоод байгаа бөгөөд цаашид энэ сэдэвээр уншиж судлах маш их зүйл байгаа учраас одоохондоо зөвхөн үндэслэл буюу бараг өмнөх үгийг нь танилцуулж байна. Нэмж засах ажил маш их байгаа учраас алдаа дутагдал зөндөө байгаа байхаа.

Хэт богино долгионы дархлаа тогтолцоонд үзүүлэх нөлөөл            

Удиртгал

Гар утаснаас гардаг радио долгион нь лаборторийн түвшинд хийгдсэн судалгаагаар хүний биеийн эс-д хортойгоор нөлөөлдөг бөгөөд эсийн ДНХ-д гэмтгэл үзүүлдэг байна^[1].Мөн удаан хугацаагаар долгионы нөлөөлөлд байх нь эсийн бүтэц тэр тусмаа эсийн үржин хуваагдах явцад нөлөөлж хавдрын эс үүсгэх боломжтой^[2]. Бидний өнөөдөр байнга хэрэглэдэг гар утасны долгион нь ямар систем ашиглаж байгаагаасаа ялгаатай байдаг байна. GSM (Global System for Mobile communication) бүхий системийн гар утас нь 850MHz,900MHz, 1800MHz болон 1900 MHz- давтамж бүхий цахилгаан соронзон бүхий радио долгионыг хэрэглэдэг. Харин CDMA 2000 технологи (Code division multiple access) бүхий долгион нь 450 MHz нам давтамжийн цахилгаан соронзон радио долгионыг ашигладаг. Бид өдөр тутмынхаа амьдралд долгионыг өргөн ашигладаг. Гар утаснаас гадна гэрийн хэрэгцээнд хэрэглэдэг богино долгионы зуух (2.45 GHz), утасгүй интэрнэт болон бусад телевизор радио зэрэг нь бүгд долгион үүсгэдэг байна.

Техникийн дэвшилийг дагаад дэлхийд гар утас хэрэглэгч улам ихсэж одоогийн байдлаар 4-н тэрбум хүн дэлхий даяар гар утас хэрэглэж байна. Үүнийг дагаад Монгол улсад 1,4 сая хүн гар утас хэрэглэгч болоод байгаа. Гар утас нь дуудлага хийж бүхий хүний яриаг радио долгион болгон хувиргаж хамгийн ойрхон байрлах долгион хүлээн авагч станц дээрээ хүлээн авч цааш нь телефон сүлжээрүү дамжуулан залгасан хүнийг нь хариу өгтөл долгионыг явуулдаг байна. Стрэсс үүсэх шалтгаанд гар утасны хэт их хэрэглээ байнга орсоор ирсэн^[3].

Архаг сульдалыг хам шинж(CFS) нь "Yuppie Flu" нэртэйгээр 1980 оны дундуур анх дэлгэрч эхэлсэн бөгөөд энэ үед анх гар утасны станцуудыг Америкийн нэгдсэн улс болон дэлхийн бусад орнуудад суурилуулж эхэлсэн юм. 1990 оны эхээр дижитал утасны технилоги тархаж эхэлсэн үед улам бүр хүчээ аван CFS ийн хажуугаар бусад ижил шинж бүхий өвчний тархалт нэмэгдсэн байна. Мөн CFS нь тархалт одоогийн байдлаар технилогийн өндөр хөгжилтэй АНУ, Япон зэрэг улсуудад хамгийн их байна. Анагаах ухаанд CFS-ийг сэтгэл санааны хямрал, харшил, мэдрэлийн систем, дархлааны тогтолцооны алдлагдал, вирүсын халдвар , ядрах зэрэг олон шалтгаантай гэж үздэг. Олон улсын өвчний хяналт урьдчилан сэргийлэлт төвөөс гаргасан тодорхойлтын дагуу дараах үндсэн 8-н шинж тэмдэг CFS-ийн үед илэрдэг байна.

1. Юм санахгүй болж анхаарал муудах
   
2. Хоолой хөндүүрлэх
   
3. Хүзүүний болон суганы тунгалагын зангилаа томрох, өвдөх
   
4. Шалтгаангүйгээр булчингаар өвдөх
   
5. Үений дамжилттай өвдөлт илрэх
   
6. Толгой өвдөх
   
7. Нойрны хямрал
   
8. Ядаргаа 24н цагийн дотор арилахгүй байх гэх эдгээр шинж тэмдэгүүдээс 4 буюу түүнээс их шинж 6 болон түүнээс дээш сараар илэрсэн тохиодолд CFS гэж оношлогддог байна.
   

Дархлаа тогтолцоо нь гадны нөлөөнд хамгийн мэдрэг тогтолцоо юм. Цитокин нь дархлааны урвалын үед эсийг идэвхжүүлэх, дарангуйлах дохио дамжуулах ерөнхий үүрэгтэй, уураг болон гликопротейн бүтэцтэй, зохицуулагч уургууд юм. Стрэсс-д орох болон сэтгэл гутралын үед дархлааны тогтолцоо тэр тусмаа цитокины зохицуулгын алдагдал^[4] явагдаж хэвийн хэмжээнээсээ ихсэх буюу багасдаг байна. Мөн түүнчлэн дан ганц цитокины зохицуулага биш дархлаа чадамжит эсүүдийн үзүүлэлтүүд нь архаг сульдалын хам шинжийн үед алдагддаг болохыг судалгаагаар батлаад байна^[5]. Дэлхий дахинд долгионы өвчөлийн талаар өмнө нь маш олон судалгаа хийгдэж байсан бөгөөд ДЭМБ ийн Цахилгаан соронзон долгион хүний эрүүл мэндэд нөлөөлөх нь нэртэй судалгааны хөтөлбөр хэрэгжүүлдэг. Манай Монгол улсад өмнө нь цахилгаан соронзон орон хүний эрүүл мэнд, тэр тусмаа дархлааны тогтолцоонд хэрхэн нөлөөлж, архаг сульдалын хам шинжийн үүсэх нэгэн нөлөөлөх хүчин зүйл болж байгааг судалж байгаагүй бөгөөд энэ удаа анх удаагаа хийгдэж байгаа нь судалгааны шинэлэг тал болж байна.